Co to jest błąd medyczny i czym się różni od błędu lekarskiego?

Dosyć często oba pojęcia są mylone, podczas gdy istnieją między nimi zasadnicze różnice. Należy zdawać sobie sprawę, że błąd medyczny to nie to samo, co błąd lekarski. Dowiedz się, czym różnią się od siebie oba rodzaje popełnianych omyłek medycznych.

Popełnić błąd, czyli co zrobić?

W pierwszej kolejności, powinniśmy odpowiedzieć na pytanie, czym ogólnie rzecz biorąc jest błąd czy błędne działanie. Najprościej mówiąc jest to zachowanie sprzeczne z jakimiś regułami, czyli zachowanie nieprawidłowe. W kontekście reguł panujących w określonym środowisku (np. ruchu drogowym, wykonywanego zawodu itd.) możemy powiedzieć, że ktoś postąpił nieprawidłowo, czyli błędnie np. przeszedł na czerwonym świetle, wykonał coś niestarannie, niechlujnie bądź wbrew regułom panującym w danym zawodzie.

Co to jest błąd medyczny i czym się różni od błędu lekarskiego?

Gdybyśmy chcieli intuicyjnie wskazać różnice pomiędzy błędem medycznym a błędem lekarskim, to moglibyśmy powiedzieć, że jeden z błędów zawiera się w drugim. I tak każdy lekarz wykonuje zawód medyczny, ale nie każda osoba wykonująca zawód medyczny jest lekarzem. Błąd lekarski może popełnić jedynie lekarz, natomiast za błąd medyczny odpowiadać może także pracownik medyczny, jakim jest np. pielęgniarka, technik stomatologiczny, ratownik medyczny itp.

Błąd lekarski i medyczny w kodeksie karnym

Próżno szukać definicji pojęć błędu lekarskiego i medycznego w kodeksie karnym bądź w ustawie o zawodzie lekarza. Pojęcia te zostały jednak wypracowane – jak wiele w polskim prawie – poprzez orzecznictwo i naukę prawa.

Jakie formy przybiera błąd medyczny? Błąd medyczny, jak wskazuje się w literaturze, może mieć cztery formy.

Błąd diagnostyczny

„Błąd diagnostyczny” można popełnić w trakcie wykonywania czynności diagnostycznych pacjenta np. badanie pulsu przez ratownika medycznego, sprawdzenie odczytu z urządzeń medycznych przez pielęgniarkę czy lekarza.

Generalnie jednak – co należy podkreślić – błędu diagnostycznego w pełnym tego słowa rozumieniu mogą dopuścić się lekarze, którzy nie rozpoznają istniejącej choroby, bądź mylnie rozpoznają chorobę nieistniejącą.

Rozpatrując kwestię przypisania lekarzowi odpowiedzialności za popełniony błąd diagnostyczny należy określić czy błędne rozpoznanie było usprawiedliwione występującymi objawami, czy wynikało z przyczyn zawinionych przez lekarza, np. nieprzeprowadzenia koniecznych badań dodatkowych, mylnego odczytania zapisu urządzeń medycznych, zaniechania konsultacji ze specjalistą. Dopiero po ustaleniu, że lekarz nie dochował podczas swojej pracy należytej staranności, co w konsekwencji doprowadziło do mylnego zdiagnozowania choroby, rodzi to dla niego konsekwencje natury prawnej.

Błąd terapeutyczny

Druga forma błędu medycznego to „błąd terapeutyczny”, który polega na wybraniu niewłaściwego sposobu leczenia lub wadliwego sposobu leczenia. Jako przykłady takich błędów można wskazać wykonanie operacji mimo istnienia obiektywnych przeciwwskazań, przepisanie niewłaściwych leków czy nieprawidłowe wdrożenie rehabilitacji.

Błąd terapeutyczny najczęściej związany jest właśnie z pracą lekarza, który to w toku procesu leczenia dokonuje czynności terapeutycznych. Warto w tym miejscu wspomnieć, że błąd terapeutyczny może również popełnić lekarz wybierając metodę leczenia przestarzałą, bardziej niebezpieczną dla zdrowia i życia pacjenta. Pamiętajmy bowiem, że lekarz ma obowiązek dokształcania się i można mu postawić zarzut, że poprzez brak wiedzy nie znał metod leczniczych, które mogłyby zniwelować ryzyko powikłań, odczuwalny ból itp.

Błąd organizacyjny

Kolejną formę błędu medycznego stanowi „błąd organizacyjny”. Taki rodzaj błędu związany jest z organizacją szpitala i polega najczęściej na nieprawidłowym zorganizowaniu pracy szpitala. Za przykłady takich zachowań można podać brak prawidłowego obsadzenia stanowisk pracy, brak odpowiedniego sprzętu bądź posługiwanie się sprzętem niesprawnym. Za tego rodzaju błędy rzadko będą odpowiadać lekarze. Pracownikami odpowiedzialnym za zaistniałe błędy w sferze organizacyjnej będą osoby zarządzające placówkami medycznymi.

Błąd techniczny

Ostatnim rodzajem błędu medycznego jest „błąd techniczny” i polega na niewłaściwym wykonaniu czynności leczniczej. Mogą go popełnić zarówno lekarze, jak i inni pracownicy medyczni. Jako przykładu błędu technicznego można podać nieprawidłową technikę przeprowadzonego zabiegu czy stosowanie aparatury medycznej w sposób nieprawidłowy.

Z wymienionych czterech typów błędów medycznych, jako błędy lekarskie (ze względu na częstotliwość naruszeń reguł ostrożności) można zakwalifikować następujące: błąd diagnostyczny, błąd terapeutyczny oraz błąd techniczny.

Odpowiedzialność za błąd lekarski

W przypadkach, w których dochodzi do błędu lekarskiego, osoba odpowiedzialna za jego popełnienie, czyli lekarz, może odpowiadać za nie na płaszczyźnie karnej, cywilnej oraz dyscyplinarnej.

Skupiając swoją uwagę na odpowiedzialności karnej, należy spostrzec, że lekarz dopuszczając się błędu w sztuce lekarskiej, może wypełnić znamiona przepisów kodeksu karnego. Chodzi tutaj o art. 155 kodeksu karnego – spowodowanie nieumyślnego spowodowania śmierci oraz art. 156 kodeksu karnego – spowodowanie ciężkiego uszczerbku na zdrowiu, a także art. 160 §3 – narażenie na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu.

Żeby mówić o błędzie lekarskim na płaszczyźnie karnoprawnej, muszą zostać spełnione łącznie następujące przesłanki:

1. Zachowanie lekarza stoi w oczywistej sprzeczności z wiedzą medyczną.
2. Musi zaistnieć skutek w postaci śmierci pacjenta, bądź wystąpienie ciężkiego uszczerbku na zdrowiu.
3. Musi wystąpić związek przyczynowo-skutkowy pomiędzy działaniem lekarza, a śmiercią pacjenta, należy również zbadać czy gdyby błąd nie nastąpił, to czy skutek i tak by nastąpił.
4. Błąd lekarski musi zostać popełniony z winy lekarza.

Odpowiedzialność karna za błąd medyczny pozostałych pracowników placówek medycznych, będzie kształtować się analogicznie do tej powyższej.

Mając na względzie powyższe, należy zauważyć, że błąd medyczny będzie tym różnił się od błędu lekarskiego, że ten ostatni jest związany bezpośrednio z wykonywanym zawodem.