Czym jest odszkodowanie z OC sprawcy wypadku i jak można je uzyskać?

Każdy właściciel samochodu doskonale zdaje sobie sprawę z faktu, że powinien mieć ważne ubezpieczenie OC (odpowiedzialności cywilnej). Jednak nie każdy kierowca zdaje sobie sprawę, jak skorzystać z takiego typu ubezpieczenia, żeby uzyskać odszkodowanie po incydencie, takim jak wypadek samochodowy. Dlatego przygotowaliśmy konkretny i treściwy przewodnik omawiający podstawowe pojęcia związane z obowiązkowym ubezpieczeniem OC, a także w jaki sposób i za jakiego rodzaju szkody można uzyskać odszkodowanie z OC sprawcy wypadku.

Obowiązkowe ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej (OC) dla pojazdów mechanicznych

Każda osoba, która znajduje się w posiadaniu pojazdu mechanicznego ma obowiązek zawarcia umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej (OC). Pełna nazwa ubezpieczenia, zgodnie z treścią przepisu “Ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych” (dalej: „ustawa o ubezpieczeniach obowiązkowych”), brzmi: „Ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych za szkody powstałe w związku z ruchem tych pojazdów”. Wątpliwości może budzić kwestia, co rozumie się przez pojęcie „posiadacza” oraz pojęcie „pojazdu mechanicznego”.

Czy posiadacz pojazdu mechanicznego zawsze jest jego właścicielem?

Co do pojęcia posiadacza pojazdu mechanicznego, ustawa o ubezpieczeniach obowiązkowych nie podaje definicji tego terminu. Przyjmuje się, zgodnie z ogólnymi zasadami prawa cywilnego, że „posiadacz” jest pojęciem szerszym od „właściciela”. Zazwyczaj właściciel będzie uznany za posiadacza pojazdu, ale posiadaczem może być również osoba, która tylko wynajmuje lub dzierżawi pojazd mechaniczny. Słowem, obowiązek zawarcia ubezpieczenia OC pojazdów mechanicznych nie obciąża tylko właścicieli pojazdów, ale również osoby, w których faktycznym posiadaniu znajduje się pojazd.

Pojazd mechaniczny to nie tylko samochód

Drugim terminem, który warto uściślić jest pojęcie „pojazdu mechanicznego”. Wątpliwości w tym przypadku rozwiewa wprost ustawa o ubezpieczeniach obowiązkowych. Zgodnie z definicją ustawową pojazdem mechanicznym jest: pojazd samochodowy, ciągnik rolniczy, motorower, przyczepa oraz pojazd wolnobieżny (z wyłączeniem pojazdów wolnobieżnych używanych przez rolników w gospodarstwie rolnym). Wobec tego, zgodnie z ustawą, ubezpieczenie OC pojazdu musi wykupić każdy posiadacz np. samochodu osobowego czy ciężarowego, ale także m.in. ciągnika rolniczego, motoroweru, przyczepy, a nawet koparki, czy wózka widłowego.

Jakie rodzaje szkód kwalifikują się do otrzymania odszkodowania z polisy OC sprawcy wypadku?

Jak można zrozumieć z pełnej nazwy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej (OC) dla pojazdów mechanicznych, zakres odpowiedzialności firmy ubezpieczeniowej odnosi się do szkód związanych z użytkowaniem, czyli po prostu poruszaniem się –  ruchem takich pojazdów. Termin “ruch pojazdu” jest szeroki i z tego powodu, ustawa dotycząca ubezpieczeń obowiązkowych precyzuje, jakiego rodzaju szkody mogą zostać pokryte przez ubezpieczenie OC w przypadku sprawcy wypadku. Wśród tych szkód wymienia się:

1) takie, które wynikają z:

• zgonu (śmierci),
• obrażeń ciała,
• pogorszenia stanu zdrowia (tzw. rozstrój zdrowia),
• utraty, uszkodzenia lub zniszczenia mienia.

2) takie, które zostały wywołane podczas podanych niżej działań lub w związku z ich wykonywaniem:

• wsiadaniem do lub wysiadaniem z pojazdu mechanicznego,
• bezpośrednim załadunkiem lub rozładunkiem takiego pojazdu,
• zatrzymywaniem się lub w trakcie postoju pojazdu mechanicznego.

Jak więc widać, zakres szkód, które są pokrywane z ubezpieczenia OC sprawcy wypadku jest dość szeroki. Warto podkreślić, że odszkodowanie z ubezpieczenia OC sprawcy wypadku nie ogranicza się tylko do bezpośrednich następstw zdarzenia (jak uszkodzenie pojazdu czy obrażenia osób biorących w nim udział), lecz obejmuje również szersze konsekwencje wypadku, takie jak na przykład:

• śmierć osoby biorącej udział w wypadku może prowadzić do pogorszenia sytuacji życiowej i cierpień psychicznych członków rodziny zmarłego,
• uraz ciała uczestnika wypadku może skutkować utratą zdolności do wykonywania pracy,
• uszkodzenie mienia może skutkować koniecznością poniesienia odpowiedzialności wobec jego właściciela.

Należy również zauważyć, że odpowiedzialność zakładu ubezpieczeń może dotyczyć także sytuacji, kiedy pojazd mechaniczny sprawcy wypadku faktycznie nie był w ruchu (mimo, że ustawa mówi o szkodach powstałych w związku z ruchem). Odszkodowanie z OC sprawcy wypadku można również otrzymać w razie szkód powstałych podczas takich czynności, jak:

• wsiadanie do pojazdu lub wysiadanie z niego (na przykład sytuacja, w której autobus zatrzymuje się w sposób nieprawidłowy, bo zbyt daleko od krawężnika, co prowadzi do upadku pasażera wysiadającego z pojazdu),
• załadowanie lub rozładowanie towaru, który znajduje się w pojeździe (na przykład w sytuacji, kiedy nieprawidłowo zabezpieczony przez kierowcę ładunek przesuwa się i spada na osobę, która go rozładowuje),
• zatrzymania lub postoju pojazdu (np. zatrzymanie pojazdu w miejscu niedozwolonym, co powoduje wypadek).

Jak można uzyskać odszkodowanie z OC sprawcy wypadku?

Do pierwszego kroku mającego na celu uzyskanie odszkodowania z OC sprawcy wypadku należy identyfikacja numeru polisy OC sprawcy oraz ustalenia jaka jest nazwa towarzystwa ubezpieczeniowego. Miejsce na wpisanie tych danych przez sprawcę wypadku znajduje się we wszystkich ogólnodostępnych wzorach tzw. oświadczeń powypadkowych. W sytuacji, kiedy nie spisano oświadczenia (np. sprawca oddalił się z miejsca zdarzenia), należy spisać numery rejestracyjne pojazdu sprawcy – na tej podstawie Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny (UFG) ustala zakład ubezpieczeń, w którym ubezpieczony jest sprawca wypadku. Zdarzają się również sytuacje, gdy w ogóle nie da się ustalić sprawcy zdarzenia – w takich sytuacjach właściwy do wypłaty odszkodowania jest UFG.

Kolejnym krokiem jest zgłoszenie szkody do właściwego zakładu ubezpieczeń, który zobowiązany jest wypłacić żądane odszkodowanie z OC w terminie 30 dni. W przypadku gdy wyjaśnienie okoliczności wypadku w terminie 30 dni jest niemożliwe, zakład ubezpieczeń jest zobowiązany poinformować o tym poszkodowanego – maksymalny termin na wypłatę odszkodowania wynosi 90 dni. Za zachowanie wyżej wymienionych terminów zakład ubezpieczeń jest odpowiedzialny przed Komisją Nadzoru Finansowego.

W razie niekorzystnej decyzji zakładu ubezpieczeń, poszkodowany zawsze ma prawo wystąpić do sądu o wypłatę należnego świadczenia z OC sprawcy. O tym uprawnieniu zakład ubezpieczeń musi zawsze poinformować poszkodowanego w treści decyzji.