Odzyskiwanie odszkodowań komunikacyjnych – praktyka dochodzenia roszczeń powypadkowych

Odzyskiwanie odszkodowań komunikacyjnych - praktyka dochodzenia roszczeń powypadkowych

W ogólnie pojętej świadomości społecznej tkwi, skądinąd słuszne przekonanie, że za szkodę związaną z wypadkiem komunikacyjnym można uzyskać odszkodowanie. Trudności budzi jednak sprecyzowanie, jak wygląda odzyskiwanie odszkodowań komunikacyjnych w praktyce. Celem niniejszego artykułu jest przedstawienie w jasny i przystępny sposób procedury dochodzenia roszczeń powypadkowych od zakładów ubezpieczeń.

Odzyskiwanie odszkodowań komunikacyjnych – poszczególne etapy dochodzenia roszczeń

Odzyskiwanie odszkodowań komunikacyjnych co do zasady odbywa się dwuetapowo. Przebieg procesu zmierzającego do uzyskania odszkodowania można podzielić na fazę przedsądową (tzw. postępowanie likwidacyjne) i postępowanie sądowe, które można wszcząć w razie niezadowolenia z wyniku postępowania likwidacyjnego.

Etap pierwszy – postępowanie likwidacyjne

Charakteryzując postępowanie likwidacyjne, na wstępie należy wskazać, że czynnością inicjującą tę fazę jest zgłoszenie szkody kierowane do właściwego podmiotu. Prawidłowe ustalenie adresata takiego zgłoszenia należy do jednego z istotnych problemów praktycznych, który wymaga bardziej szczegółowego omówienia.

Do kogo należy zgłosić szkodę?

Podmiotem właściwym dla przyjęcia zgłoszenia szkody jest najczęściej zakład ubezpieczeń, z którym osoba odpowiedzialna za spowodowanie szkody zawarła umowę ubezpieczenia. Od tej reguły istnieją jednak wyjątki. Przykładowo warto wskazać, że jeśli chodzi o odzyskiwanie odszkodowań komunikacyjnych dotyczących szkód powstałych poza granicami naszego kraju, właściwym podmiotem, do którego należy skierować zgłoszenie szkody jest reprezentant do spraw roszczeń, o którym mowa w art. 78 i nast. ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (dalej: „ustawa o ubezpieczeniach obowiązkowych”).

Odmienna procedura obowiązuje również w przypadku, gdy wobec osoby, która wywołała szkodę nie ustalono ważności umowy ubezpieczenia obowiązkowego albo gdy nie ustalono tożsamości osoby, która jest odpowiedzialna za wypadek. Wówczas odzyskiwanie odszkodowań komunikacyjnych odbywa się poprzez Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny (UFG), a zgłoszenia szkody dokonuje się za pośrednictwem dowolnego zakładu ubezpieczeń wykonującego działalność w przedmiocie ubezpieczeń obowiązkowych (zob. art. 108 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych). W sytuacji zaś, gdy szkoda powstała w Polsce, ale wywołał ją pojazd zarejestrowany za granicą – procedurę odzyskiwania odszkodowań komunikacyjnych prowadzi Polskie Biuro Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (PBUK) – zob. art. 122 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych.

Czego można wymagać od zakładu ubezpieczeń na etapie likwidacji szkody?

Kolejnym praktycznym problemem w materii odzyskiwania odszkodowań komunikacyjnych na etapie postępowania likwidacyjnego może być właściwy zakres obowiązków ubezpieczyciela w toku likwidacji szkody. Podstawowym zadaniem zakładu ubezpieczeń prowadzącego postępowanie likwidacyjne jest ustalenie swojej odpowiedzialności i wypłata odszkodowania w terminie 30 dni od zgłoszenia szkody przez uprawnionego (art. 14 ust. 1 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych). Jeśli firma ubezpieczeniowa nie jest w stanie w ww. terminie wypłacić odszkodowania musi powiadomić uprawnionego o przedłużeniu postępowania, przyczynach i przypuszczalnym terminie zajęcia ostatecznego stanowiska w sprawie.

Terminem granicznym na zakończenie likwidacji szkody jest 90 dni od dnia zgłoszenia szkody. Przekroczenie tego terminu przez zakład ubezpieczeń jest możliwe tylko w jednym przypadku – gdy ustalenie odpowiedzialności albo wysokości odszkodowania zależy od innego postępowania: cywilnego i karnego.

Wystąpienie tej okoliczności nie oznacza jednak wstrzymania procedury mającej na celu odzyskania odszkodowania komunikacyjnego od ubezpieczyciela – jest on bowiem zobligowany do samodzielnego ustalania okoliczności istotnych z punktu widzenia odpowiedzialności za szkodę, niezależnie od stanu zaawansowania innych postępowań. Obowiązek ten potwierdził Sąd Najwyższy, wskazując, że odpowiedzialność zakładu ubezpieczeń powstaje nie z chwilą uprawomocnienia się wyroku karnego ustalającego winę sprawy wypadku, lecz generalnie rzecz biorąc, z chwilą najwcześniejszego, jak to możliwe, wyjaśnienia przez zakład ubezpieczeń okoliczności wypadku (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 września 2002 r., V CKN 1134/00).

Jak długo może trwać odzyskiwanie odszkodowań komunikacyjnych w zakładach ubezpieczeń?

W praktyce zakłady ubezpieczeń niekiedy nie realizują swoich obowiązków zgodnie z ustawą, wobec czego odzyskiwanie odszkodowań komunikacyjnych może się przedłużać. Wobec tego warto wskazać konsekwencje, jakie grożą za nieprzestrzeganie przepisów ustawy. Swoistą karą dla ubezpieczyciela za przekroczenie terminów ustalenia odpowiedzialności i wypłaty odszkodowania jest konieczność zapłaty odsetek ustawowych za opóźnienie. Nieuzasadnione przekraczanie terminów likwidacji szkody przez towarzystwo ubezpieczeń oraz uchybienia innym obowiązkom może wiązać się także z podjęciem działań nadzorczych przez Komisję Nadzoru Finansowego, które szczegółowo reguluje rozdział 14 ustawy z dnia 11 września 2015 r. o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej.

Wydana przez zakład ubezpieczeń decyzja jest niekorzystna – co dalej?

Odzyskiwanie odszkodowań komunikacyjnych na etapie przedsądowym kończy się wydaniem decyzji w przedmiocie wypłaty odszkodowania. Zakład ubezpieczeń może uznać w całości żądanie objęte zgłoszeniem szkody (co w praktyce odszkodowań komunikacyjnych zdarza się niezwykle rzadko), uznać roszczenie w części bądź odmówić wypłaty odszkodowania. Bardzo często osoba uprawniona do odszkodowania jest niezadowolona z rozstrzygnięcia zakładu ubezpieczeń. Ma wtedy możliwość dalszego dochodzenia roszczeń przed sądem.

Etap drugi – postępowanie sądowe

W przypadku, gdy zakład ubezpieczeń wypłacił jedynie część roszczenia, bądź nie wypłacił odszkodowania w ogóle, osoba uprawniona może kontynuować swoje starania o uzyskanie odszkodowania komunikacyjnego na drodze sądowej.

Postępowanie to jest klasycznym procesem cywilnym o zapłatę. Wszczyna się je poprzez wytoczenie powództwa przeciwko podmiotowi odpowiedzialnemu za szkodę (tj. zazwyczaj zakładowi ubezpieczeń, ale czasami UFG albo PBUK – zob. wyżej). W postępowaniu można dochodzić niewypłaconej przez ubezpieczyciela sumy odszkodowania, a także odsetek ustawowych za opóźnienie liczonych od dnia, w którym zakład powinien wypłacić zgłoszoną należność.

Odzyskiwanie odszkodowań komunikacyjnych przed sądem z reguły trwa dłużej niż postępowanie przedsądowe (sądy nie mają wyznaczonych ustawowych terminów na zakończenie postępowania) i wiąże się z koniecznością uiszczenia niezbędnych opłat sądowych i innych kosztów postępowania. Zasadniczą korzyścią jest jednak możliwość uzyskania niekiedy kilkukrotnie wyższego odszkodowania niż wypłacone na etapie likwidacyjnym.

Zawsze więc warto powierzyć specjaliście weryfikację decyzji zakładu ubezpieczeń pod kątem stanu faktycznego sprawy – często bowiem okazuje się, że kwota odszkodowania wypłaconego przez firmę ubezpieczeniową faktycznie jest znacznie zaniżona.

Aplikant radcowski
kancelarii prawnej

Ocena: 4.9/5
(głosy: 24)