Opinia biegłych a wyrok sądu

Większość osób – zwłaszcza tych, które uczestniczyły kiedykolwiek w procesie sądowym – spotkała się z dowodem w postaci opinii biegłego sądowego. Zazwyczaj jednak nie zdajemy sobie sprawy, jakie dokładnie obowiązki posiada biegły sądowy, kto go powołuje, a zwłaszcza jakie znaczenie może mieć wydana przez biegłego sądowego opinia na wyrok sądu.

Kto to jest biegły sądowy?

Biegły sądowy jest osobą posiadającą bogate doświadczenie zawodowe i uznaną za eksperta w swojej dziedzinie. Taki specjalista powołany zostaje przez sąd w postępowaniu sądowym w celu zbadania danej kwestii i przedstawiania specjalistycznej opinii o okolicznościach mających znaczenie dla wyniku sprawy sądowej, a których z uwagi na brak odpowiedniej wiedzy nie może samodzielnie rozstrzygnąć sąd.

Kodeksy postępowania karnego i cywilnego wyróżniają trzy rodzaje biegłych sądowych. Należą do nich:

1. Biegli sądowi, czyli osoby wpisane na listę sądu okręgowego.
2. Biegli ad hoc powoływani do konkretnej sprawy.
3. Instytucje naukowe.

Opinia biegłego sądowego z zakresu rekonstrukcji wypadków drogowych

Kluczowym dowodem w każdej sprawie dotyczącej wypadku drogowego jest opinia biegłego sądowego z zakresu rekonstrukcji wypadków drogowych. Biegli sądowi o takiej specjalizacji czasami opisywani są też jako biegli z zakresu ruchu drogowego, czy biegli z zakresu techniki samochodowej i kryminalistycznej rekonstrukcji wypadków drogowych.

Biegły sądowy z zakresu rekonstrukcji wypadków powołany zostaje w zasadzie w każdej sprawie karnej dotyczącej wypadku drogowego. Biegłego sądowego z zakresu wypadków nie powołuje się tylko wyjątkowo, np. w sytuacji, gdy przebieg wypadku został utrwalony na zapisie z jakiejś kamery lub za pośrednictwem wideo-rejestratora. We wszystkich innych sytuacjach biegły sądowy do spraw wypadków drogowych musi zostać powołany.

Pobierz Formularz Zgłoszenia Szkody – obrażenia ciała

Co zawiera opinia biegłego?

Opinia biegłego sądowego z zakresu rekonstrukcji wypadków drogowych zawiera opis całego zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego oraz ustalenia takiego biegłego dotyczące w szczególności:

• prędkości, z jaką poruszał się pojazd lub pojazdy w chwili wypadku,
• czy i jakie manewry obronne podjęli uczestnicy wypadku drogowego,
• czy poszczególni uczestnicy wypadku drogowego zachowali się nieprawidłowo i na czym dokładnie ta nieprawidłowość polegała,
• który z uczestników wypadku drogowego stworzył stan zagrożenia na drodze i sytuację wypadkową,
• który z uczestników wypadku drogowego przyczynił się do zaistnienia wypadku drogowego,
• ile poszczególni uczestnicy wypadku drogowego mieli możliwość uniknięcia wypadku i czy możliwość tą wykorzystali.

Wymienione kwestie należą do najważniejszych, jakie musi zbadać biegły z zakresu rekonstrukcji wypadków drogowych. Ale czasami taki biegły musi odpowiedzieć na również na inne pytania, jak np. kto w chwili wypadku drogowego zajmował miejsce kierowcy. Takie pytanie zadawane jest biegłemu sądowemu w sytuacji, gdy ze zgromadzonych dowodów nie wynika, kto prowadził pojazd albo gdy wynikają z niego rozbieżne wersje.

Pobierz Wzór Zgłoszenia Szkody – wypadek śmiertelny

Co ustala biegły?

W takiej sytuacji biegły z zakresu rekonstrukcji wypadków drogowych musi ustalić w jaki sposób przemieszczał się samochód w chwili wypadku oraz w jaki sposób przemieszczały się ciała osób jadących samochodem w momencie wypadku drogowego i jego poszczególnych fazach. Oprócz tego, biegłemu z zakresu rekonstrukcji wypadków drogowych często zadawane jest pytanie – zwłaszcza w sprawach cywilnych – o to, czy dany uczestnik wypadku (kierowca lub pasażer) miał zapięte pasy bezpieczeństwa w momencie zdarzenia.

Opinie biegłych często należą do wadliwych

Opinie biegłych sądowych z zakresu rekonstrukcji wypadków drogowych niestety dość często można uznać za wadliwe. Błędy biegłych o takiej specjalizacji polegają przede wszystkim na pomijaniu istotnych dowodów lub okoliczności, przyjmowaniu nieprawidłowych parametrów, w tym opieraniu się na niewłaściwej prędkości administracyjnie dopuszczalnej w miejscu wypadku, a także na przedstawianiu w opinii własnych opinii na temat interpretacji obowiązujących przepisów prawnych.

Zaznaczyć należy, że biegły z zakresu wypadków drogowych nie powinien wypowiadać się na temat obowiązujących przepisów, ponieważ to należy wyłącznie do sądu rozpoznającego sprawę. Zadaniem biegłego jest udzielenie odpowiedzi wyłącznie na te pytania, które wymagają fachowej wiedzy, doświadczenia, czy dysponowania specjalistycznymi programami komputerowymi. Zawarcie w opinii biegłego własnych ocen w zakresie tego, który z uczestników wypadku drogowego naruszył przepisy i dlaczego, skutkuje tym, że następnie sąd bardzo często bezrefleksyjnie podziela tę ocenę.

Wielokrotnie okazuje się, że biegły z zakresu rekonstrukcji wypadków drogowych niezasadnie ustalił, że do zaistnienia wypadku przyczynił się poszkodowany. Skutkiem tego błędu później zostaje obniżone odszkodowanie przez zakład ubezpieczeń, w wyniku czego osoba poszkodowana w wypadku drogowym otrzymuje znacznie mniejsze odszkodowanie niż powinna. Zdarzają się też sytuacje, że biegły z zakresu ruchu drogowego błędnie uzna, że kierowca danego pojazdu nie ponosi odpowiedzialność za wypadek, w sytuacji gdy rzetelna analiza wypadku prowadzi do zgoła odmiennych wniosków.

Opinie biegłych można kwestionować i powoływać innych biegłych

Należy pamiętać, że opinię biegłego sądowego z zakresu rekonstrukcji wypadków drogowych można zakwestionować, tak jak każdy inny dowód w sprawie. W dalszej kolejności można domagać się wydania przez takiego biegłego opinii uzupełniającej albo nawet powołania innego biegłego z zakresu ruchu drogowego. Niestety zdecydowana większość (a w zasadzie prawie wszystkie) kancelarie zajmujące się uzyskiwaniem odszkodowań przyjmują za pewnik ustalenia biegłego i nie kwestionują np. ustalonego przez biegłego rzekomego przyczynienia poszkodowanego, prowadząc w ten sposób do uzyskania dla niego zbyt małego odszkodowania.

Jeśli jesteś niezadowolony z wydanej w Twojej sprawie opinii biegłego sądowego z zakresu rekonstrukcji wypadków drogowych, w tym jeśli biegły przyjął, że przyczyniłeś się w jakikolwiek sposób do wypadku albo że ponosić wręcz wyłączną winę za wypadek drogowy, to koniecznie skontaktuj się z nami i prześlij nam opinię biegłego w celu otrzymania rzetelnej analizy i wskazania, czy opinię tę można zakwestionować.

Jakiego rodzaju biegłych sąd powołuje w sprawach o odszkodowanie powypadkowe?

Oprócz biegłego z zakresu rekonstrukcji wypadków drogowych, w sprawach o odszkodowanie po wypadku sąd zazwyczaj decyduje się powołać biegłych lekarzy (np. psychologów, psychiatrów, chirurgów, ortopedów).

Biegły sądowy lekarz

Biegły sądowy, który jest lekarzem ma zadanie m.in. ocenić wpływ wypadku drogowego na stan zdrowia poszkodowanego, w tym ocenić rozstrój zdrowia, naruszenia sprawności organizmu czy stopień poniesionego uszczerbku na zdrowiu. Rozmiar uszczerbku na zdrowiu ma istotny wpływ na wysokość należnego odszkodowania, więc im jest on wyższy, tym wyższe odszkodowanie należy się poszkodowanemu.

Biegły sądowy psycholog

Opinia biegłego psychologa wykorzystywana jest głównie w sprawach o odszkodowanie dla rodzin, które doznały krzywdy wskutek śmierci osoby najbliższej, nawet jeśli członkowie rodziny zmarłego nie korzystali po wypadku z pomocy psychologa albo psychiatry.

Służy ona opisaniu przeżyć psychicznych, jakie towarzyszyły poszkodowanym po śmierci osoby najbliższej oraz określeniu, czy i jaki wpływ wywierały i wywierają na ich obecne życie, czy nadal przeżywają żałobę oraz jakie występują rokowania na przyszłość po stracie kogoś bliskiego. Badanie prowadzone przez biegłego psychologa lub psychiatrę będzie polegało przede wszystkim na rozmowie z poszkodowanym oraz obserwacji jego zachowania.

Biegły sądowy psychiatra

Zadaniem biegłego psychiatry jest natomiast stwierdzenie stanu zdrowia psychicznego poszkodowanych, np. czy doznali oni uszczerbku na swoim zdrowiu psychicznym, w szczególności, czy wystąpiła u nich jakaś choroba psychiczna (jak np. depresja) lub jakiekolwiek zaburzenia psychiczne.

Jakie obowiązki ciążą na biegłym sądowym? W jakiej postaci wydaje opinie?

Do najważniejszych obowiązków biegłego sądowego należą: analiza dostarczonej mu dokumentacji, przeprowadzenie badań i eksperymentów pozwalających na uzyskanie odpowiedzi na zadane przez sąd pytania oraz sporządzenie, zazwyczaj w formie pisemnej, opinii opisującej nie tylko ich przebieg, ale również wypływające z nich wnioski. Badanie poszkodowanego (o ile jest konieczne) odbywa się w miejscu zatrudnienia biegłego sądowego, w uzgodnionym wcześniej z poszkodowanym terminie.

Biegły sądowy lekarz chirurg lub ortopeda podda poszkodowanego oględzinom ciała oraz specjalistycznym badaniom medycznym, mającym na celu ocenę jego stanu zdrowia, określenie rozmiaru uszczerbku na zdrowiu, ocenę fizycznej sprawności oraz ustaleniem rokowań na przyszłość.

Opinia biegłego musi być jasna (napisana językiem zrozumiałym dla sądu oraz stron) i spójna (wyniki badań, stwierdzenia i wnioski nie mogą sobie wzajemnie przeczyć). Jeśli zachodzą wątpliwości co do treści stanowiska biegłego, sąd albo zobowiązuje go do wydania pisemnej opinii uzupełniającej albo wzywa go na rozprawę w celu przesłuchania.

Biegły sądowy – kto może nim zostać?

Biegłym sądowym może zostać osoba, posiadająca wiadomości specjalne w określonej dziedzinie. Pod pojęciem „wiadomości specjalnych” należy rozumieć wiedzę, przewyższającą informacje posiadane w danej dziedzinie przez osobę o przeciętnym wykształceniu. Wiadomości specjalne, posiadane przez biegłego, mogą dotyczyć każdej dziedziny życia społecznego, np. medycyny, nauki, techniki, sztuki.

Biegły sądowy powinien spełniać następujące kryteria:

1.  Dana osoba musi korzystać z pełni praw cywilnych i obywatelskich.
2.  Biegły sądowy musi mieć ukończone 25 lat.
3.  Należy udokumentować posiadanie teoretycznych i praktycznych wiadomości specjalnych w danej gałęzi nauki, techniki, sztuki, rzemiosła, a także innej umiejętności, dla której ma być ustanowiona.
4. Dać rękojmię należytego wykonywania obowiązków biegłego.
5. A przede wszystkim wyrazić zgodę na ustanowienie jej biegłym.

O powołaniu biegłego sąd postanowi w sytuacji, gdy sama znajomość prawa nie pozwala na rozstrzygnięcie danej sprawy, a więc gdy ze względu na brak wiadomości specjalnych w określonych dziedzinach, sąd nie może oszacować krzywdy lub szkody i wydać wyroku. Dzieje się tak w sprawach, w których konieczne jest dokonanie oceny stanu zdrowia psychicznego jednej ze stron (wówczas należy powołać biegłego lekarza psychiatrę) lub w sprawach dotyczących wypadków (wtedy sądy korzystają z pomocy lekarzy i psychologów). I właśnie w sprawach o odszkodowanie powypadkowe to od opinii biegłych lekarzy zależy bardzo dużo – żeby nie powiedzieć, że mają decydujący głos.

Opinia biegłego sądowego – najważniejszy dowód w sprawie?

Opinie biegłych stanowią dowód o szczególnym znaczeniu dla wyniku postępowania. Wskazać należy, że choć przepisy prawa nie precyzują, że przy wyrokowaniu sąd powinien kierować się zawartymi w opiniach wnioskami, to jednak ocena przydatności dowodu należy do sądu, który często wobec braku innych niezbitych dowodów bierze je za podstawę orzekania. Wynika to przede wszystkim z natury postępowania w sprawach o odszkodowanie.

Do tej kategorii należą bowiem sprawy bardzo delikatne, w których sąd musi oszacować rozmiar szkody lub krzywdy doznanej przez powodów. Dowodami w takich sprawach są czasem jedynie zeznania świadków oraz powodów, przez co ocena stopnia poszkodowania ma charakter subiektywny. Aby wprowadzić element pewności do procesu oszacowania, sąd postanawia zwrócić się do biegłych, którzy – jako eksperci w danej dziedzinie – potrafią w jego ocenie obiektywnie spojrzeć na poszczególne okoliczności sprawy.

Biegły sądowy – jak sąd go wybiera? Czy łatwo znaleźć naprawdę kompetentnego biegłego?

Przy wyborze biegłego sąd ma ograniczone pole wyboru. Zazwyczaj korzysta z biegłych, których nazwiska figurują na liście biegłych sądowych danego sądu. Warto przy tym zaznaczyć, że każda z tych osób jest fachowcem w swojej dziedzinie i posiada wiadomości specjalne wymagane do sporządzenia ekspertyzy.

Ponadto, w sprawach szczególnie skomplikowanych, w których wiedza biegłych sądowych może okazać się niewystarczająca dla potrzeb postępowania sądowego, sąd może zwrócić się o wydanie opinii do instytutu naukowego lub badawczo-naukowego, zrzeszającego specjalistów z różnych dziedzin. Przykładem takiego instytutu jest Instytut Ekspertyz Sądowych im Prof. dra Jana Sehna w Krakowie.

Co w przypadku, kiedy ekspertyza biegłego budzi zastrzeżenia?

W przypadku, gdy sąd ma wątpliwości co do wyników ekspertyzy (jest niespójna, niejasna, niekompletna) może wydać postanowienie o wydaniu opinii uzupełniającej przez tych samych biegłych lub powołać innych biegłych.

Celem opinii uzupełniającej jest wyjaśnienie wątpliwości sądu, powstałych podczas analizy treści dotychczasowej opinii, bądź też sformułowanie, pominiętych w poprzedniej opinii, odpowiedzi na stawiane przez sąd pytania. O dopuszczeniu dowodu z opinii dodatkowej, sporządzonej przez innych biegłych, sąd postanawia zazwyczaj wtedy, gdy opinia pierwszego biegłego budzi wątpliwości albo gdy istnieją rozbieżności między wynikami ekspertyz sporządzonych przez kilku biegłych powołanych w sprawie. O sporządzenie opinii uzupełniającej może zawnioskować również strona postępowania, jednak ostateczna decyzja w tej sprawie należy zawsze do sądu.

Opinia biegłego – czy można się od niej odwołać?

Jak już zostało wskazane powyżej, opinia biegłego stanowi istotny dowód w sprawie. Jeśli strona postępowania sądowego ma do niej zastrzeżenia, może poinformować o tym sąd oraz zawnioskować o wydanie opinii uzupełniającej. Co istotne, sam fakt, że ekspertyza jest niekorzystna dla strony, nie przekona sądu do powołania innego biegłego. Aby przekonać sąd do wydania takiego postanowienia, trzeba posłużyć się argumentami obiektywnymi, a więc wykazać, że jest ona niejasna lub niespójna.

Podsumowując, instytucja biegłych sądowych jest niezwykle ważna, a ich opinie mają ułatwiać organom sądu należytą ocenę zebranego materiału, i choć nie muszą przesądzać o rozstrzygnięciu sprawy, w praktyce często stanowią jeden z najistotniejszych dowodów, na których opiera się wyrok. Przed rozpoczęciem procesu sądowego warto poznać ich obowiązki, a w razie opinii działającej na naszą niekorzyść wiedzieć, że można i należy ją kwestionować.

Potrzebujesz porady dotyczącej biegłych sądowych? Napisz: