Poszkodowany w wypadku – jakie posiada prawa i jakie może wysunąć roszczenia?

Osoby poszkodowane w wypadkach często zadają sobie (ale też i prawnikom) pytanie, jakie prawa im przysługują w związku z zaistniałym wypadkiem. Odpowiedzą na to pytanie jest niniejszy artykuł, który stanowi swego rodzaju kompendium wiedzy na temat praw, jakie posiada poszkodowany w wypadku, a które zabezpieczają jego interesy w toku postępowania likwidacyjnego.

Czego może domagać się poszkodowany w wypadku od ubezpieczyciela?

W pierwszej kolejności przypomnijmy, że w związku z zaistnieniem wypadku, osoba poszkodowana może domagać się od ubezpieczyciela sprawcy zdarzenia następujących roszczeń:

I. Odszkodowanie

Świadczenie mające na celu pokrycie strat, jakie zostały poniesione oraz utraconych korzyści, które nie zostały osiągnięte na skutek wypadku. Mamy na myśli tutaj zarówno stratę konkretnego przedmiotu (np. telefonu, zniszczenie ubrania), ale także i koszty leczenia czy rehabilitacji. Czyli mowa tutaj o stratach materialnych, które zostały poniesione w związku z wypadkiem.

II. Zadośćuczynienie

Świadczenie mające na celu wyrównanie krzywdy osobie poszkodowanej (ból i cierpienie związane z wypadkiem), co stanowi niemajątkowy aspekt powstałej szkody.

III. Renta

Świadczenie mające na celu poprawę sytuacji ekonomicznej osoby poszkodowanej wtedy, gdy częściowo lub całkowicie utraciła ona zdolność do wykonywania pracy zarobkowej, zmniejszyły się jej widoki powodzenia w przyszłości, bądź zwiększyły się jej potrzeby.

Gdy już określiliśmy, jakie roszczenie przysługują osobie poszkodowanej, wtedy należy postawić pytania o to, w jaki sposób te uprawnienia można realizować oraz czy prawo przewiduje jakiekolwiek zabezpieczenie interesów osób poszkodowany w wypadkach samochodowych. Analizując przepisy prawa, można wyłowić z ich gąszczu, dziesięć takich, które stanowią podstawę swoistego „dekalogu” uprawnień poszkodowanego.

„Dekalog” praw poszkodowanego:

1. Poszkodowany w wypadku ma prawo do zawiadomienia o wypadku ubezpieczyciela sprawcy zdarzenia w dowolnej chwili.

Tytułem wyjaśnienia: często zdarza się, że poszkodowani zastanawiają się, czy powinni zgłosić szkodę zakładowi ubezpieczeń w jakimś określonym terminie, np. czy musi to odbyć się w okresie bezpośrednio po wypadku, ewentualnie po zakończeniu postępowania karnego, a może po zakończeniu leczenia? Pamiętajmy, że mamy prawo do zgłoszenia szkody w dogodnym dla siebie momencie, a ubezpieczyciel musi takie zgłoszenie przyjąć.

2. Poszkodowanemu w wypadku przysługuje prawo do rozpatrzenia w terminie 30 dni (choć nie zawsze) roszczeń zgłoszonych ubezpieczycielowi.

Tytułem wyjaśnienia: standardem w postępowaniu jest termin 30 dni na zajęcie przez zakład ubezpieczeń stanowiska w sprawie zgłoszonej szkody. Jeśli w tym czasie nie podejmie on żadnej decyzji oraz nie poinformuje poszkodowanego, iż musi wydłużyć ten okres ze względu na zawiłość sprawy, wtedy należy – zgodnie z prawem – przyjąć, że towarzystwo ubezpieczeń uznało roszczenie w całości.

3. Poszkodowany w wypadku posiada prawo do otrzymania odszkodowania w pełnej wysokości.

Tytułem wyjaśnienia: w polskim prawie nie ma „cenników” szkód, ryczałtów, wg których oblicza się straty w majątku. Oznacza to, że ubezpieczyciel sprawcy zdarzenia szkodzącego jest obowiązany do pokrycia wszystkich strat, jakie poniósł poszkodowany oraz korzyści, jakie by uzyskał, gdyby mu szkody nie wyrządzono.

Nadto gdy doszło do obrażeń ciała (bądź innych szkód na osobie) zakład ubezpieczeń ma obowiązek do zapłaty wszelkich kosztów z tego wynikłych np. kosztów leczenia, rehabilitacji itp. Wszystkie te usługi są wyliczane według kosztów realnie poniesionych przez osobę poszkodowaną. Dlatego tak ważne jest gromadzenie wszelkich rachunków, faktur dotyczących poniesionych kosztów (np. za leczenie, dojazdy do lekarza itp.).

4. Poszkodowany w wypadku ma prawo występowania w toku procesu karnego jako pokrzywdzony, a w postępowaniu przed sądem jako oskarżyciel posiłkowy.

Tytułem wyjaśnienia: osoba poszkodowana w wypadku drogowym, nie musi pozostawać bierna w toku postępowania karnego, może aktywnie zabiegać o sprawiedliwość i wraz z oskarżycielem publicznym brać czynny udział w działaniach, zarówno na etapie postępowania przygotowawczego, jak i sądowego – wystarczy jedynie złożyć odpowiedni wniosek.

5. Poszkodowanemu w wypadku przysługuje prawo do tego, aby ubezpieczyciel w sposób wyczerpujący i jasny przedstawił swoje stanowisko odnośnie zgłoszonego roszczenia, zwłaszcza gdy odmówił wypłaty świadczenia.

Tytułem wyjaśnienia: towarzystwo ubezpieczeń, podejmując decyzję o niewypłaceniu osobie poszkodowanej odszkodowania, musi spełnić określone warunki formalne. W szczególności powinno wskazać, na jakich faktach się oparło oraz jakie przepisy prawa znalazły zastosowanie w tej sprawie, skutkujące odmową wypłacenia roszczenia. Dodatkowo, jeżeli przedłożono jakieś dowody, a zakład ubezpieczeń nie dał im wiary, w tym zakresie też musi się wypowiedzieć – dlaczego zajął takie, a nie inne stanowisko.

6. Poszkodowany w wypadku posiada prawo do zaznajomienia się z dokumentacją zgromadzoną w aktach szkodowych oraz otrzymanie ich kserokopii bądź kopii w wersji elektronicznej.

Tytułem wyjaśnienia: wyżej wymienione uprawnienie osoby poszkodowanej (a obowiązek dla ubezpieczyciela) wprost wynika z art. 16 ust. 4 ustawy o działalności ubezpieczeniowej.

7. Poszkodowanemu w wypadku przysługuje prawo do wniesienia odwołania (skargi) do ubezpieczyciela, gdy nie zgadza się z jego rozstrzygnięciem.

Tytułem wyjaśnienia: w prawie zagwarantowano osobie poszkodowanej swoistą „dwuinstancyjność” w toku likwidacji szkody. Oznacza to, że możemy kwestionować decyzje pracownika zakładu ubezpieczeń i „zaskarżyć ją” do jego przełożonych w celu weryfikacji i zajęcia ponownego stanowiska. W ten sposób możemy skarżyć zarówno decyzję odmawiającą nam wypłaty odszkodowania, co do zasady, jak i co do wysokości. Co istotne, ubezpieczyciel musi na takie odwołanie zareagować i wypowiedzieć się co do przedstawionego tam stanowiska.

8. Poszkodowanemu w wypadku przysługuje prawo do wniesienia skargi do odpowiedniego organu państwowego na postępowanie zakładu ubezpieczeń, jeżeli narusza jego prawa.

Tytułem wyjaśnienia: w przypadku działań bądź zaniechań ze strony ubezpieczyciela (np. przedłużania bez żadnej przyczyny terminów ustawowych do załatwienia sprawy, bezzasadnej odmowy dostępu do akt szkodowych), możemy jego postępowanie zgłosić do wyspecjalizowanych organów, które mają stać na straży praw osób poszkodowanych. Do takich instytucji należą: Rzecznik Finansowy (dawniej Rzecznik Ubezpieczeniowy) oraz Komisja Nadzoru Finansowego.

9. Poszkodowany w wypadku posiada prawo do żądania odsetek ustawowych za opóźnienie w przypadku nieterminowej wypłaty odszkodowania.

Tytułem wyjaśnienia: jak stanowią przepisy prawa, gdy ktoś opóźnia się z zapłatą należnego nam świadczenia, wtedy możemy naliczać odsetki ustawowe za opóźnienie. Terminem początkowym będzie np. dzień następny po wydaniu decyzji o przyznaniu określonej kwoty przez zakład ubezpieczeń. Jest to swoista sankcja, która ma zachęcić dłużnika, aby wypłacić nam należne świadczenie w terminie.

10. Poszkodowanemu w wypadku przysługuje prawo wniesienia sprawy do sądu w przypadku, gdy ubezpieczyciel odmówił mu wypłaty odszkodowania co do zasady bądź wypłacona kwota w jego ocenie jest niepełna.

Tytułem wyjaśnienia: w przypadku niesatysfakcjonującego zakończenia postępowania przed zakładem ubezpieczeń, osobie poszkodowanej w wypadku przysługuje prawo do wniesienia powództwa o zapłatę odpowiedniej sumy pieniężnej. O tym uprawnieniu musi zostać poinformowana przez ubezpieczyciela, wskazując, który zakład ubezpieczeń pozwać.

Należy pamiętać, że często w obrocie gospodarczym jeden i ten sam zakład ubezpieczeń występuje pod różnymi „szyldami”. Żeby uniknąć sytuacji, w której pozwiemy nie ten zakład ubezpieczeń, co trzeba, wczytajmy się w decyzję doręczone nam przez ubezpieczyciela. Co istotne, pamiętajmy, że powództwo przeciwko towarzystwu ubezpieczeniowemu możemy wnieść do sądu najbliższego nam ze względu na miejsce zamieszkania. Pozwoli nam to na zaoszczędzenie czasu i środków, które poświęcilibyśmy na dojazdy.

W przypadku, kiedy zdarzył nam się wypadek, warto pamiętać o powyższych uprawnieniach przysługujących poszkodowanemu i skutecznie dochodzić swoich roszczeń.