Protokół powypadkowy po wypadku przy pracy – kto go sporządza, kiedy oraz zastrzeżenia

W każdej sytuacji, kiedy dochodzi do poważnego wypadku przy pracy, pracodawca ma obowiązek sporządzenia protokołu z ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy, określanego w skrócie jako protokół powypadkowy. Jest to istotny dokument, którego treść często ma znaczny wpływ m.in. na to, czy i w jakiej wysokości poszkodowany otrzyma odszkodowanie z tytułu wypadku przy pracy, a także odszkodowanie i zadośćuczynienie z polisy OC swojego pracodawcy.

W niniejszym artykule dowiesz się, jak wygląda procedura sporządzenia protokołu powypadkowego, kto powinien wchodzić w skład zespołu badającego przyczyny wypadku przy pracy, w jakim terminie pracodawca powinien ten protokół sporządzić, a także czy i w jaki sposób pracownik może zgłosić zastrzeżenia do treści takiego protokołu.

Procedura sporządzenia protokołu, ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy

Pracownik, który uległ wypadkowi, ma obowiązek (o ile jego stan na to pozwala) niezwłocznie zawiadomić o zaistniałym wypadku przy pracy swojego pracodawcę. W praktyce jednak o wypadku pracodawca najczęściej dowiaduje się od innych pracowników, którzy byli bezpośrednimi świadkami zdarzenia.

Do czasu ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku pracodawca ma obowiązek zabezpieczyć miejsce wypadku w sposób wykluczający:

• Dopuszczenie do miejsca wypadku osób niepowołanych.
• Uruchamianie bez koniecznej potrzeby maszyn i innych urządzeń technicznych, które w związku z wypadkiem zostały wstrzymane.
• Dokonywanie zmiany położenia maszyn i innych urządzeń technicznych, jak również zmiany położenia innych przedmiotów, które spowodowały wypadek lub pozwalają odtworzyć jego okoliczności.

Po zawiadomieniu o wypadku pracodawca ma obowiązek powołać zespół powypadkowy.

Jaki jest skład zespołu powypadkowego?

Co do zasady w skład zespołu powypadkowego wchodzi pracownik służby bezpieczeństwa i higieny pracy (tzw. „behapowiec”) oraz społeczny inspektor pracy. W uzasadnionych przypadkach przepisy dopuszczają pewne odstępstwa. Jeśli bowiem:

• pracodawca nie ma obowiązku tworzenia służby bezpieczeństwa i higieny pracy, to w skład zespołu, o którym mowa, wchodzi pracodawca lub pracownik zatrudniony przy innej pracy, któremu pracodawca powierzył wykonywanie zadań służby BHP lub specjalista spoza zakładu pracy,
• u pracodawcy nie działa społeczna inspekcja pracy, w skład zespołu powypadkowego wchodzi przedstawiciel pracowników posiadający aktualne zaświadczenie o ukończeniu szkolenia BHP,
• utworzenie dwuosobowego zespołu powypadkowego jest niemożliwe ze względu na małą liczbę zatrudnionych pracowników, okoliczności i przyczyny wypadku ustala zespół powypadkowy, w skład którego wchodzi pracodawca oraz specjalista spoza zakładu pracy.

Jakie są zadania zespołu powypadkowego?

Zadaniem zespołu powypadkowego jest ustalenie okoliczności i przyczyn wypadku. W tym celu zespół powinien w szczególności:

• Dokonać oględzin miejsca wypadku, stanu technicznego maszyn i innych urządzeń technicznych, stanu urządzeń ochronnych oraz zbadać warunki wykonywania pracy i inne okoliczności, które mogły mieć wpływ na powstanie wypadku.
• Jeżeli jest to konieczne, sporządzić szkic lub wykonać fotografię miejsca wypadku.
• Wysłuchać wyjaśnień poszkodowanego, jeżeli stan jego zdrowia na to pozwala.
• Zebrać informacje dotyczące wypadku od świadków wypadku.
• Zasięgnąć opinii lekarza, a w razie potrzeby opinii innych specjalistów, w zakresie niezbędnym do oceny rodzaju i skutków wypadku.
• Zebrać inne dowody dotyczące wypadku.
• Dokonać prawnej kwalifikacji wypadku.

 Określić środki profilaktyczne oraz wnioski, w szczególności wynikające z oceny ryzyka zawodowego na stanowisku pracy, na którym wystąpił wypadek.

Powyższe oznacza, że zespół powypadkowy w istocie prowadzi własne postępowanie wyjaśniające, w trakcie których przesłuchuje poszkodowanego i świadków wypadku oraz dokonuje oględzin i sprawdzenia miejsca wypadku. Zespół powypadkowy ma obowiązek wykorzystać materiały zebrane przez organy prowadzące śledztwo lub dochodzenie, jeżeli materiały te zostaną mu udostępnione, przy czym z uwagi na krótki termin, w jakim zespół powypadkowy ma sporządzić protokół powypadkowy (14 dni), rzadko kiedy możliwe jest uzyskanie takich materiałów.

Protokół powypadkowy

Po ustaleniu okoliczności i przyczyn wypadku zespół powypadkowy sporządza protokół ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy, określany jako protokół powypadkowy, według urzędowego wzoru. Dokument taki powinien zostać sporządzony nie później niż w terminie 14 dni od dnia uzyskania zawiadomienia o wypadku. Możliwe jest sporządzenie go później, ale jedynie w razie zaistnienia uzasadnionych przeszkód lub trudności, które powinny zostać wskazane w treści protokołu. Członek zespołu powypadkowego ma prawo złożyć do protokołu zdanie odrębne, które powinien uzasadnić. W przypadku rozbieżności zdań członków zespołu powypadkowego o treści protokołu decyduje pracodawca.

Sporządzony protokół powypadkowy wraz z załączoną do niego dokumentacją powypadkową (tj. wyjaśnienia poszkodowanego, informacje uzyskane od świadków wypadku, a także inne dokumenty zebrane w czasie ustalania okoliczności i przyczyn wypadku, w szczególności pisemna opinia lekarza lub innych specjalistów, szkice lub fotografie miejsca wypadku) przekazuje się niezwłocznie pracodawcy w celu zatwierdzenia. Pracodawca ma na to 5 dni, chyba że do protokołu zgłoszone zostaną zastrzeżenia (o czym mowa poniżej).

Pracodawca zwraca niezatwierdzony protokół powypadkowy, w celu wyjaśnienia i uzupełnienia go przez zespół powypadkowy, jeżeli do treści dokumentu zostały zgłoszone zastrzeżenia przez poszkodowanego lub członków rodziny zmarłego wskutek wypadku pracownika albo nie odpowiada on warunkom określonym w rozporządzeniu. Zespół powypadkowy, po dokonaniu wyjaśnień i uzupełnień, sporządza, nie później niż w terminie 5 dni, nowy protokół powypadkowy, do którego dołącza protokół niezatwierdzony przez pracodawcę.

Kluczowym ustaleniem w treści protokołu pozostaje stwierdzenie, czy badany wypadek jest czy nie jest wypadkiem przy pracy. W razie stwierdzenia, że nie jest on wypadkiem przy pracy, należy szczegółowo to uzasadnić i wskazać dowody. Podobnie uzasadnić należy ustalenie okoliczności, które mogą mieć wpływ na prawo pracownika do świadczeń przysługujących z tytułu wypadku – chodzi tutaj zwłaszcza o naruszenie przez poszkodowanego pracownika obowiązków oraz zasad BHP.

Protokół powypadkowy dotyczący wypadków śmiertelnych, ciężkich i zbiorowych pracodawca niezwłocznie doręcza właściwemu inspektorowi pracy. Jeśli protokół taki zawiera ustalenia naruszające uprawnienia pracownika albo nieprawidłowe wnioski profilaktyczne, może być zwrócony pracodawcy przez właściwego inspektora pracy, z uzasadnionym wnioskiem o ponowne ustalenie okoliczności i przyczyn wypadku.

Zastrzeżenia do protokołu powypadkowego

Zespół powypadkowy jest obowiązany zapoznać poszkodowanego z treścią protokołu powypadkowego przed jego zatwierdzeniem. W razie śmierci poszkodowanego, z treścią tego dokumentu należy zapoznać członków rodziny zmarłego pracownika.

Jeśli poszkodowany (albo członek jego rodziny) nie zgadza się z ustaleniami zawartymi w treści protokołu, ma on prawo zgłoszenia uwag i zastrzeżeń do tych ustaleń. Poszkodowany ma prawo wglądu do akt sprawy oraz sporządzania z nich notatek i odpisów oraz kopii. Zespół powypadkowy ani pracodawca nie mogę więc okazać pracownikowi samego protokołu, twierdząc, że dokumenty stanowiące załączniki do niego (w tym zwłaszcza zeznania świadków) są niejawne.

Jeśli zastrzeżenia zgłoszone przez poszkodowanego nie zostaną uwzględnione, to jedynym rozwiązaniem jest złożenie pozwu do właściwego sądu.