Renta wyrównawcza dla osoby poszkodowanej w wypadku samochodowym

Osoba, która odniosła poważne obrażenia ciała w wyniku wypadku drogowego, ma prawo otrzymać adekwatne do poniesionych szkód odszkodowanie powypadkowe. W wybranych przypadkach uzyskane roszczenie może obejmować także świadczenia określane jako renta wyrównawcza. Dowiedz się czym jest takie świadczenie, w jakim przypadku jest przyznawane i przez jaki urząd? Jaka może być wysokość takiej renty?

Renta w kodeksie cywilnym

Zgodnie z treścią przepisu art. 444 § 1 kodeksu cywilnego – “w razie uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia naprawienie szkody obejmuje wszelkie zaistniałe z tego powodu koszty.”. Z powyższego zapisu wynika, że zamiarem ustawodawcy było zapewnienie osobie poszkodowanej w wypadku samochodowym możliwie najszerszej ochrony.

Paragraf drugi ww. przepisu odnosi się natomiast do sytuacji, kiedy osoba poszkodowana doznała obrażeń w wypadku samochodowym, które doprowadziły do całkowitej lub częściowej utraty możliwości pracy zarobkowej, jej potrzeby życiowe wzrosły bądź perspektywy na przyszłość stały się mniej optymistyczne. Wówczas poszkodowany w wypadku drogowym może żądać od zobowiązanego do naprawienia szkody odpowiedniej renty.

Każda z wymienionych sytuacji daje uprawnienie osobie poszkodowanej do wystąpienia z roszczeniem o zasądzenie na jej rzecz odpowiedniej renty, w zależności od zaistnienia jednej z trzech wskazanych sytuacji. W przypadku całkowitej lub częściowej utraty zdolności do wykonywania pracy zarobkowej, osoba poszkodowana może wystąpić o przyznanie na jej rzecz renty wyrównawczej. Na potrzeby niniejszego opracowania omówiona więc zostanie pierwsza ze wskazanych sytuacji.

Renta wyrównawcza a adekwatny związek przyczynowy

W celu przyznania renty wyrównawczej osobie, która ucierpiała w wypadku samochodowym, niezbędne pozostaje udowodnienie bezpośredniego związku przyczynowego między odniesionymi w wyniku wypadku obrażeniami a obniżeniem dotychczasowego wynagrodzenia za pracę przez poszkodowanego.

Jak trafnie wskazał Sąd Apelacyjny w Lublinie w wyroku z dnia 15 marca 2018r. wydanym w sprawie o sygn. akt I ACa 421/17: „Powód dochodząc renty z tytułu obniżenia się jego możliwości zarobkowych, winien był udowodnić, że zachodzi adekwatny związek przyczynowy pomiędzy zmniejszeniem się jego zarobków a obrażeniami doznanymi w wypadku, skutkującymi zmniejszeniem jego zdolności zarobkowych”.

W jaki sposób obliczana jest renta wyrównawcza?

Na temat sposobu obliczania należnej osobie poszkodowanej w wypadku drogowym tego rodzaju renty wypowiedział się Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 1 marca 2018r. wydanym w sprawie o sygn. akt I PK 95/17, w którym stwierdził, że: „podstawą obliczenia renty wyrównującej szkodę powinno być ustalenie faktycznych możliwości podjęcia przez poszkodowanego działalności zarobkowej. Przy ocenie tej zdolności należy ustalić zarobki, jakie poszkodowany przypuszczalnie osiągnąłby, gdyby nie uległ wypadkowi. Następnie trzeba je zestawić z zarobkami, jakie poszkodowany może osiągnąć, wykorzystując ograniczoną zdolność do pracy (tzw. metoda różnicy)”.

Przykładowo, w sytuacji kiedy przed wypadkiem osoba poszkodowana w wypadku samochodowym była pracownikiem magazynu z wynagrodzeniem w wysokości 3.000 zł netto, a po wypadku z uwagi na stan zdrowia wykonuje pracę biurową z wynagrodzeniem w wysokości 2.300 zł netto – różnica w wynagrodzeniu wynosi wówczas 700 zł i właśnie takiej kwoty może żądać w ramach renty wyrównawczej od osoby zobowiązanej do naprawienia szkody.

Przyznanie jednorazowego odszkodowania zamiast comiesięcznego świadczenia

Zgodnie z treścią przepisu art. 447 k.c.: „Z ważnych powodów sąd może na żądanie poszkodowanego przyznać mu zamiast renty lub jej części odszkodowanie jednorazowe. Dotyczy to w szczególności wypadku, gdy poszkodowany stał się inwalidą, a przyznanie jednorazowego odszkodowania ułatwi mu wykonywanie nowego zawodu”.

Taka regulacja oznacza, że osoba poszkodowana w wypadku samochodowym, która całkowicie lub częściowo straciła możliwość wykonywania pracy zarobkowej może wnosić o zamianę przysługującej jej renty określonej w przepisie art. 444 § 2 k.c. na jednorazowe odszkodowanie, czyli może skapitalizować ww. rentę.

Powody przemawiające za kapitalizacją renty

Podkreślić jednakże należy, że taka kapitalizacja renty jest możliwa jedynie na żądanie osoby poszkodowanej, jeśli przemawiają za tym „ważne powody”. W szczególności może to dotyczyć chęci przygotowania się do wykonywania nowego zawodu przez poszkodowanego, który stał się inwalidą. Pojęcie „ważnych powodów” nie zostało zdefiniowane, w związku z czym można przyjąć, że jednym z nich może być przygotowanie do wykonywania innego zawodu. Kapitalizacja renty może być szczególnie uzasadniona także wówczas, gdy wysokość renty jest niewielka, a jej kapitalizacja umożliwi jej racjonalne wykorzystanie. (por. M. Nestorowicz [w:] Kodeks cywilny…, red. J. Winiarz, t. I 1989, s. 454).