Czy należy zapłacić podatek od odszkodowania powypadkowego?

Orzekane na rzecz ofiar wypadków drogowych lub ich bliskich kwoty należnego odszkodowania lub zadośćuczynienia potrafią sięgać nawet kilkuset tysięcy złotych, które wypłacone zostają do rąk osób upoważnionych. W przypadku wejścia w posiadanie takiej kwoty w wyniku wykonywania pracy bądź wzięcia udziału np. w loterii liczbowej, musielibyśmy częścią tej kwoty podzielić się ze Skarbem Państwa. Czy w takim razie powinniśmy również opłacić należy podatek od odszkodowania powypadkowego lub zadośćuczynienia, w przypadku kiedy takie kwoty zostaną nam przyznane?

Pobierz Formularz Zgłoszenia Szkody – obrażenia ciała

Podatek od odszkodowania powypadkowego – co na to ustawa o podatku dochodowym?

Według art. 9 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (dalej: ustawa o PIT), opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku. Oznacza to, że opodatkowaniu podlega w istocie każdy rodzaj wzbogacenia – o ile ustawa nie przewiduje w tym zakresie wyjątku. Odpowiedzi zatem na pytanie, czy zadośćuczynienia lub odszkodowanie jest opodatkowane należy szukać w bardziej szczegółowych przepisach.

Odszkodowanie a podatek dochodowy

Na całe szczęście, nie trzeba szukać bardzo głęboko, a co istotne ustawodawca okazał się w tym zakresie wyrozumiały i wyłączył spod opodatkowania zasądzone w charakterze zadośćuczynienia i odszkodowania kwoty. Zgodnie z art. 21 ust. 3 ustawy o PIT, wolne od podatku dochodowego są m. in. otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw, oraz otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z postanowień układów zbiorowych pracy, innych opartych na ustawie porozumień zbiorowych, regulaminów lub statutów, o których mowa w art. 9 § 1 kodeksu pracy.

Pobierz Wzór Zgłoszenia Szkody – wypadek śmiertelny

Podatek od odszkodowania należy zapłacić, ale tylko w niektórych przypadkach

Niestety, to nie wyczerpuje zagadnienia, ponieważ nawet i w tym wypadku prawodawca przewidział wyjątki. Rodzajami odszkodowań, które należy wykazać w rocznym zeznaniu dochodowym oraz od których należy odprowadzić podatek, są:

• odprawy i odszkodowania z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia umowy o pracę,
• odprawy pieniężne wypłacane na podstawie przepisów o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników,
• odprawy i odszkodowania z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia funkcjonariuszom pozostającym w stosunku służbowym,
• odszkodowania przyznanych na podstawie przepisów o zakazie konkurencji,
• odszkodowania za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą,
• odszkodowania za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzeniem działów specjalnych produkcji rolnej, z których dochody są opodatkowane według skali,
• odszkodowania wynikających z zawartych umów lub ugód innych niż ugody sądowe.

Odszkodowanie za wypadek nie jest opodatkowane

Jak widać, szczęśliwie nie występują w wymienionym wyżej katalogu szkód rodzaje odszkodowań lub zadośćuczynień o które nam chodzi, czyli za szkody osobowe lub doznaną krzywdę. Oznacza to, że jeżeli ubezpieczyciel przyzna nam jakieś kwoty bądź gdy zostaną one przyznane w wyroku sądowym, nie musimy ich umieszczać w zeznaniu podatkowym. To dobre rozwiązanie dla osób poszkodowanych w wyniku wypadków drogowych, ponieważ w istocie chroni przed powstaniem sytuacji, kiedy poszkodowany ostatecznie okazałby się stratny w wyniku zdarzenia, które wywołało u niego szkodę lub krzywdę.

Podatek od odszkodowania powypadkowego byłby niesprawiedliwym rozwiązaniem

Celem (często nieosiągalnym, ale jednak zawsze przyświecającym wypłacie odszkodowania lub zadośćuczynienia) środków kompensacyjnych jest przecież pełne naprawienie szkody. Dlatego byłoby niedorzecznym, gdyby fiskus domagał się od takiej wypłaty daniny. Oznaczałoby to nic innego, jak prawne, ustawowe zamknięcie drogi do pełnego naprawienia wyrządzonej szkody. Ustawodawca wyszedł ze słusznego założenia, że odszkodowanie czy zadośćuczynienie nie prowadzą do „wzbogacenia” w rozumieniu prawno-podatkowym (choć w potocznym – owszem), lecz zmierzają do pokrycia straty, która już wystąpiła. Osoby, które otrzymują odszkodowanie, nie tyle zyskują „więcej”, co „odzyskują” poniesiony ubytek.

Odsetki od odszkodowania a podatek dochodowy

Wiemy już, poszkodowani w wypadkach drogowych nie muszą płacić podatku od odszkodowania powypadkowego lub zadośćuczynienia. Wyjaśnienie kwestii opodatkowania odszkodowania i zadośćuczynienia nie wyczerpuje jednak problemów podatkowych z potencjalnym dochodem powstałym w wyniku przyznania w tych ramach kwot. Nierzadko zdarza się bowiem, że kwoty orzeczone w wyroku sądowym powiększone zostają o odsetki należne za zwłokę w spełnieniu świadczenia. Niewątpliwie są one czymś „więcej”, niż wartość poniesionej szkody, a zatem mogą stanowić dochód podlegający opodatkowaniu.

Podatek od odsetek za odszkodowanie to kwestia niejednoznaczna

Czy w takim razie za odsetki od odszkodowania trzeba płacić podatek? Orzecznictwo organów podatkowych w tym zakresie nie jest niestety jednolite. Zdarzają się rozstrzygnięcia korzystne dla podatników, a więc zwalniające od obowiązku zapłaty podatku (jak np. wyrok WSA w Gdańsku z dn. 14 czerwca 2016 r., sygn. akt I SA/Gd 250/16), jak i przyjmujące odmienne stanowisko.

W związku z taką niejednoznacznością w tym zakresie powinno się przyjąć, że lepiej zachować jak najdalej idące środki ostrożności i wykazać wysokość zasądzonych na naszą rzecz odsetek. Inna możliwość to z kolei zwrócenie się z wnioskiem o wydanie interpretacji podatkowej przez Krajową Administrację Skarbową. Pomimo starań Rzecznika Praw Obywatelskich z lat 2013 i 2019, do dziś odsetki od zadośćuczynienia i odszkodowania nie podlegają wyraźnemu, ustawowemu zwolnieniu.